اقدام پژوهی یا تحقیق عملی یا علم عمل

یکی از انواع روش تحقیق است که به نظر می رسد نسبت به سایر روشها کاربردی تر بوده و صرفا بر مبنای تئوری نیست. مبدا اصلی این روش تحقیق در علوم اجتماعی است اما اینجا برای مدیریت سفارشی‌سازی شده است. از این روش می توان برای افزایش دانش سازمانی و یا آینده پژوهی با هزینه های به مراتب کمتر از روشهای دیگر بهره برد زیرا بجای راه اندازی آزمایشگاه و هزینه های تحقیقاتی سنگین، صرفا به بررسی عملکردهای فعلی سازمان و صورت برداری از تحلیل نتایج کسب شده می پردازد بنابراین بهترین جامعه ی تحقیق را پرسنل سازمان، مشتریان و ذینفعان تشکیل می دهند. از اقدام پژوهی می توان با عنوان عمل آگاهانه نیز نام برد زیرا مشخصه های عمل درنظر گرفته شده و ثبت می شوند و اصولاً اصلی ترین وظیفه واحد تحقیق و توسعه را باید آنالیز عملکردها، فرایندها، و نتایج داخل سازمان دانست که با تحقیقات خارجی نیز تکمیل می شوند. ایده های اصلی این روش تحقیق به شرح زیر است:

  1. اقدام پژوهی تعاونی: بجای تحقیق بر عملکرد پرسنل، بهمراه ایشان تحقیق کنید. این باعث رشد سازمان می شود و همه در آن نقش دارند.
  2. اقدام پژوهی مشارکتی: در این شیوه، تمام حاضرین می توانند انتقاد، مشارکت، و تکمیل کنند و آموزش صرفا از طریق استاد و شاگرد انجام نمی شود. در این روش، استاد صرفا ناظر و هدایت کننده ی بحث است
  3. اقدام پژوهی انتقادی: در این روش از افراد خواسته می شود که خودشان به انتقاد از عملکرد خود پرداخته، آنرا نقد کرده، راهکار بیابند، و عملکرد خود را اصلاح کنند. پیاده سازی این روش مستلزم وجود شخصیت انتقادپذیر در پرسنل است
  4. اقدام پژوهی در توسعه سازمان: در این روش ابتدا سازمان به این نتیجه می رسد که کلیشه های قبلی پاسخگو نیستند، سپس به پیدا کردن راهکارهای جدید می پردازد، و در نهایت یکی از راهکارهای جدید را می پذیر و آنرا مصوب می کند. این موضوع در بخش تحقیق و توسعه - توسعه سازمان بصورت کاملتر بیان شده است.

بر اساس نظریات: دلیل، بردبری، راول، پولوش، ریل، بروور، فاین، وایت‌هد، توربرت، بری، مارسل، اتکینز، والاس